قوانین والیبال: راهنمای جامع
والیبال یکی از پرطرفدارترین ورزشهای تیمی در جهان است که به دلیل سادگی قوانین و نیاز به همکاری تیمی، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این ورزش در سطحهای مختلفی از جمله مدارس، باشگاهها و مسابقات بینالمللی بازی میشود. در این مقاله، به بررسی جامع و دقیق قوانین والیبال خواهیم پرداخت.
۱٫ مقدمهای بر قوانین والیبال
قوانین والیبال توسط فدراسیون بینالمللی والیبال (FIVB) تنظیم و بهروزرسانی میشود. این قوانین شامل جنبههای مختلف بازی از جمله نحوه امتیازدهی، ترکیب تیمها، اندازه زمین، تجهیزات مورد استفاده و بسیاری موارد دیگر است.
۲٫ زمین و تجهیزات
۲٫۱ اندازه زمین زمین والیبال مستطیلی به ابعاد ۱۸ متر طول و ۹ متر عرض است که توسط یک تور به دو قسمت مساوی تقسیم میشود. ارتفاع تور برای مردان ۲٫۴۳ متر و برای زنان ۲٫۲۴ متر است.
۲٫۲ خطوط زمین خطوط زمین شامل خطوط کناری، خطوط انتهایی، خط مرکزی و خط حمله است. خط حمله ۳ متر از خط مرکزی فاصله دارد و منطقه حمله را مشخص میکند.
۲٫۳ توپ والیبال توپ والیبال کروی و از چرم یا مواد مصنوعی ساخته شده است. محیط توپ بین ۶۵ تا ۶۷ سانتیمتر و وزن آن بین ۲۶۰ تا ۲۸۰ گرم است.
۳٫ ترکیب تیمها و وظایف بازیکنان
۳٫۱ ترکیب تیم هر تیم والیبال شامل شش بازیکن اصلی و شش بازیکن ذخیره است. هر تیم میتواند تا دو لیبرو (بازیکن دفاعی خاص) در ترکیب خود داشته باشد.
۳٫۲ وظایف بازیکنان
- پاسور (Setter): تنظیم و پاس دادن توپ برای مهاجمان.
- مهاجم (Hitter): زدن ضربات حمله به سمت زمین حریف.
- لیبرو (Libero): بازیکن دفاعی که وظیفه دریافت سرویس و دفاع را دارد.
- دفاع وسط (Middle Blocker): بازیکن مسئول دفاع در وسط زمین.
۴٫ نحوه امتیازدهی
۴٫۱ سیستم امتیازدهی رالی (Rally Scoring) در سیستم امتیازدهی رالی، هر تیم که موفق به کسب امتیاز شود، فارغ از اینکه سرویس در اختیار آن تیم بوده یا نه، امتیاز میگیرد. بازیها معمولاً به صورت ۳ از ۵ ست برگزار میشوند و هر ست تا ۲۵ امتیاز (با حداقل اختلاف ۲ امتیاز) بازی میشود. ست پنجم تا ۱۵ امتیاز است.
۴٫۲ چرخش بازیکنان پس از هر تغییر سرویس، بازیکنان به صورت چرخشی در جهت ساعتگرد جابجا میشوند تا همه بازیکنان فرصت بازی در همه نقاط زمین را داشته باشند.
۵٫ قوانین سرویس
۵٫۱ نحوه سرویس زدن سرویس باید از پشت خط انتهایی زمین زده شود و بازیکن نمیتواند خط را قبل از زدن سرویس لمس کند. سرویس میتواند به صورت زیر دست (Underhand) یا بالای سر (Overhand) زده شود.
۵٫۲ خطاهای سرویس
- توپ خارج از محدوده زمین سرو شود.
- بازیکن سرویسزن خط انتهایی را قبل از زدن سرویس لمس کند.
- توپ به تور برخورد کند و به زمین حریف نرسد.
۶٫ پاس و تنظیم توپ
۶٫۱ نحوه پاس دادن پاس میتواند با استفاده از دو دست از بالا (Overhand Pass) یا دو دست از پایین (Bump Pass) انجام شود. پاس باید به گونهای باشد که مهاجم بتواند به راحتی ضربه بزند.
۶٫۲ خطاهای پاس
- توپ دوبار به صورت متوالی توسط یک بازیکن لمس شود (Double Hit).
- توپ بیش از حد در دست بازیکن نگه داشته شود (Carry).
۷٫ حمله و اسپک
۷٫۱ نحوه حمله حمله با زدن ضربهای قدرتمند به سمت زمین حریف انجام میشود. مهاجم باید به درستی زمانبندی کند تا توپ به زمین حریف برخورد کند و امتیاز کسب شود.
۷٫۲ خطاهای حمله
- توپ خارج از محدوده زمین زده شود.
- مهاجم خط حمله را لمس کند.
- مهاجم از خط حمله عبور کند و به منطقه دفاعی حمله کند.
۸٫ دفاع و بلوک
۸٫۱ نحوه بلوک بلوک برای جلوگیری از عبور توپ به زمین خودی استفاده میشود. بازیکنان دفاع با پرش و استفاده از دستها، توپ را بلوک میکنند.
۸٫۲ خطاهای بلوک
- بلوککننده با دست به توپ حریف قبل از ضربه زدن تماس بگیرد.
- بلوککننده از بالای تور به زمین حریف نفوذ کند.
۹٫ لیبرو و قوانین خاص آن
۹٫۱ نقش لیبرو لیبرو بازیکنی است که وظیفه دریافت و دفاع را دارد و نمیتواند حمله یا سرویس بزند. لیبرو لباس متفاوتی میپوشد تا به راحتی قابل تشخیص باشد.
۹٫۲ قوانین مربوط به لیبرو
- لیبرو نمیتواند در خط حمله بازی کند.
- لیبرو نمیتواند توپ را بالای تور پاس دهد.
۱۰٫ تایماوتها و تعویضها
۱۰٫۱ تایماوتها هر تیم میتواند در هر ست دو تایماوت ۳۰ ثانیهای درخواست کند. تایماوتها فرصتی برای استراحت و تنظیم استراتژی تیمی هستند.
۱۰٫۲ تعویضها هر تیم میتواند در هر ست شش تعویض انجام دهد. تعویضها باید با اطلاع داور انجام شوند و بازیکنان جایگزین باید به درستی ثبت شوند.
۱۱٫ خطاها و جریمهها
۱۱٫۱ خطاهای بازی خطاهای بازی شامل مواردی مانند حمله خارج از محدوده، پاس دوبار، لمس تور و عبور از خط مرکزی است. هر خطا منجر به امتیاز برای تیم مقابل میشود.
۱۱٫۲ جریمهها داور میتواند بازیکنان را برای رفتارهای نادرست مانند بیاحترامی به داور، توهین به بازیکنان حریف و تاخیر در بازی جریمه کند. جریمهها میتوانند شامل اخطار (کارت زرد) و اخراج (کارت قرمز) باشند.
۱۲٫ قوانین ویدئو چک
۱۲٫۱ معرفی ویدئو چک ویدئو چک تکنولوژی جدیدی است که به داوران کمک میکند تا تصمیمات دقیقتری بگیرند. تیمها میتوانند در طول بازی درخواست ویدئو چک کنند تا داور تصمیم خود را بازبینی کند.
۱۲٫۲ نحوه استفاده از ویدئو چک هر تیم میتواند در هر ست دو بار درخواست ویدئو چک کند. اگر درخواست ویدئو چک منجر به تغییر تصمیم داور شود، درخواستها کسر نمیشوند.
قوانین والیبال به گونهای طراحی شدهاند که بازی را منصفانه و هیجانانگیز نگه دارند. با رعایت این قوانین، بازیکنان میتوانند به صورت حرفهای و با احترام به یکدیگر به رقابت بپردازند. والیبال نه تنها یک ورزش تیمی است که نیاز به همکاری و هماهنگی دارد، بلکه یک بازی پر از هیجان و استراتژی است که توانسته میلیونها نفر را در سراسر جهان به خود جذب کند.